Δεν έχει προηγούμενο η ανακάλυψη περισσότερων από 2.000 νομισμάτων κοντά στις βόρειες ακτές του Ισραήλ. Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι πιθανότατα έχουμε βρει μέρος του μεγαλύτερου θησαυρού από χρυσά νομίσματα που βρέθηκε ποτέ στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τα νομίσματα που βρέθηκαν έχουν αναγνωριστεί: είναι δηνάρια – το επίσημο νόμισμα του χαλιφάτου των Φατιμιδών που κυριάρχησε σε μεγάλο τμήμα της Μεσογείου από το 909 ως 1171.
Κατά τύχη
Στις αρχές Φεβρουαρίου κοντά στο αρχαίο λιμάνι της Καισάρειας μια ομάδα έξι δυτών εντόπισαν στο βυθό μερικά νομίσματα που αρχικά τα πέρασαν για παιχνίδια. Όταν υποψιάστηκαν τη σημασία της ανακάλυψης ειδοποίησαν την Ισραηλινή Αρχαιολογική Υπηρεσία. Δύτες της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων του Ισραήλ συνόδευσαν την ομάδα στο σημείο της ανακάλυψης και έμειναν άφωνοι μπροστά σε αυτό που αντίκρισαν.
Δύο ώρες αργότερα, μετά από μια πρώτη ανασκαφή, είχαν μετρήσει πάνω από χίλια νομίσματα. Ήταν σοκαρισμένοι. Και ήταν αυτή η αίσθηση που έχεις όταν είσαι στο βυθό και δεν μπορείς να μιλήσεις με τους συνεξερευνητές και περιμένεις να βγεις και να ουρλιάξεις από τη χαρά σου. Έτσι περιγράφει τα συναισθήματά του και την κατάσταση που αντιμετώπισε ο διευθυντής της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων Jakob Sharvit.
Και ήταν μόνο η αρχή. Άλλα χίλια νομίσματα ανασύρθηκαν από το βυθό μετά από μια δεύτερη ανασκαφή! Την προηγούμενη φορά, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, είχαν ανακαλυφθεί 376 δηνάρια των Φατιμιδών. Αυτή η νέα ανακάλυψη είναι θεαματικά μεγαλύτερης αξίας. Ίσως είναι η μεγαλύτερη που έχει σημειωθεί στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τα δηνάρια των Φατιμιδών φέρουν αποτυπωμένα τα ονόματα των χαλίφηδων επί των ημερών των οποίων κόπηκαν όπως επίσης και την ημερομηνία και τον τόπο της κοπής τους. Αποτελούν ιστορικά ντοκουμέντα πρώτης τάξεως, εξηγεί ο επιμελητής της Νομισματικής της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας του Ισραήλ Robert Kool.
Από την πρωτεύουσα, το Κάιρο, το χαλιφάτο έλεγχε την πρόσβαση στο χρυσό από πηγές της Δυτικής Αφρικής μέχρι τη Μεσόγειο και το νόμισμα του έδωσε μεγάλη οικονομική εξουσία.
Μια βιαστική μελέτη έδειξε ότι το πιο παλιό νόμισμα του θησαυρού της Καισάρειας κόπηκε στο Παλέρμο της Σικελίας, ενώ η πλειοψηφία των νομισμάτων έχουν κοπεί στα επίσημα νομισματοκοποεία των Φατιμιδών στην Αίγυπτο και σε άλλες περιοχές της Βόρειας Αφρικής.
Τα νομίσματα είναι δύο διαφορετικών ονομαστικών αξιών – ολόκληρα δηνάρια και τέταρτα – αλλά το μέγεθος και το σχήμα τους ποικίλει. Τα πρώτα τεστ δείχνουν χρυσό 24 καρατίων και καθαρότητα στο 95%.
Ερωτήματα και έρευνα
Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι τα νομίσματα βρέθηκαν στο βυθό της θάλασσας μακριά από την ακτή μετά από κάποιο ναυάγιο και ακολουθούν διάφορες υποθέσεις σχετικά με το αν επρόκειτο για έμπορικό πλοίο ή αν μπορούμε να το συσχετίσουμε με μια απόδοση φόρων με προορισμό το Κάιρο.
Το γεγονός ότι δεν υπάρχουν μικρότερα νομίσματα δείχνει μάλλον ότι δεν επρόκειτο για κάποια συνηθισμένη καθημερινή συναλλαγή. Σε κάθε περίπτωση οι ερευνητές της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας έχουν πολλή δουλειά μπροστά τους.
Επίτιμος επιμελητής ισλαμικών νομισμάτων της Αμερικανικής Νομισματικής Εταιρείας, ο Michael L. Bates υπογραμμίζει τη σημασία της ανακάλυψης και επισημαίνει ότι ένας θησαυρός τέτοιου μεγέθους μπορεί να φωτίσει πολλές πλευρές της οικονομίας, όπως τα συστήματα παραγωγής νομισμάτων, τη διανομή, την κυκλοφορία τους και τη διάρκειά της.
Για τους δύτες που πρώτοι εντόπισαν το θησαυρό είναι αρκετή η χαρά που πήραν από την ανακάλυψή τους. Δεν χρειάζονται άλλη επιβράβευση. Ένας από αυτούς δηλώνει «ήταν τα γενέθλιά μου εκείνη τη μέρα, και σκέφτηκα έτσι δεν θα ένιωσε ο Γκόλουμ [του Χόμπιτ] όταν βρήκε το Δαχτυλίδι;»
Πηγή: National Geographic